Powstanie „Spółki Oszczędności i Pożyczek z nieograniczoną odpowiedzialnością”
Pierwsza placówka finansowa w Żołyni została założona w 1903 roku z inicjatywy wikariusza parafii Żołynia – ks. Adam Wesolińskiego. Statut „Spółki Oszczędności i Pożyczek z nieograniczoną odpowiedzialnością” podpisany był przez następujące osoby: Michała Rutowskiego, Antoniego Ciska, Wojciecha Plisia, Franciszka Niemca, Władysława Opałkę, Ludwika Marcinka, Feliksa Leję, Józefa Nicponia, Franciszka Filipa, Jana Burdę.
Pierwszą siedzibą kasy był budynek należący do Michała Rutowskiego na tzw. „Podkościelu”, zaś w 1912r. zakupiono budynek od Jana Burdy przy ul. Kmiecie, w którym aktualnie znajduje się Bank Spółdzielczy. Zakupienie budynku świadczyło o szybkim rozwoju Spółki i jej dużych możliwościach finansowych.
Pierwszy Zarząd Kasy składał się z 6 członków. Pierwszym przełożonym Zarządu był Wojciech Pliś, zastępcą – Władysław Opałka, pierwszym przewodniczącym Rady Nadzorczej był Michał Rutowski, który pełnił tę funkcję do 1922 roku. W 1913 roku Spółka miała 240 członków – udziałowców, 600tys. koron wkładów i 320tys. koron pożyczek.
Działalność Spółki w pierwszym okresie opierała się na bezpłatnej pracy członków. Walczono z lichwą i ze zdzierstwem stosowanym przez prywatny kapitał, co sprawiało, że zyski były skromne. Kasa ściśle współpracowała z Kółkiem Rolniczym działając na rzecz rozwoju środowiska. W miarę swych skromnych możliwości świadczyła co roku na cele społeczne.
Działalność w okresie 1918-1946
W czasie I wojny światowej Kasa była nieczynna. W okresie powojennym, aż do 1925 roku na skutek braku stabilności pieniądza, też nie miała warunków do rozwoju. Od 1925r. sytuacja żołyńskiej Kasy stopniowo ulegała poprawie. Przyjęła on nazwę Kasy Stefczyka.
Żołyńska Kasa Stefczyka swój rozwój w latach 1925 – 1939 zawdzięcza aktywnej postawie działających w jej władzach ludzi, członków Zarządu i Rady Nadzorczej. Aktywnymi działaczami w tym okresie byli: Michał Cisek, Feliks Cisek, Józef Krzanik oraz Franciszek Bejster, pełniący do 1928r. funkcję kasjera. W Radzie Nadzorczej pracowali: Michał Cisek, Józef Opałka, Ludwik Cierpisz, Józef Buszta i Jan Niemiec. Przewodniczącym Rady w latach 1924-1930 był Michał Cisek, w latach 1931-1933 ks. Piotr Niedziałek, a od 1935 do 1939r. – Wojciech Panek. Skład Zarządu ulegał częstym zmianom, w jego składzie pracowali: Feliks Cisek, Michał Czech, Franciszek Bejster, Józef Krzanik, Wojciech Pliś, Stanisław Burda, Władysław Opałka, Michał Frej, Wojciech Panek i Andrzej Mach.
Głównym zadaniem Kasy Stefczyka była działalność ściśle finansowa dotycząca kredytowania i gromadzenia wkładów. Prowadzono również działalność o charakterze społeczno – wychowawczym wśród młodzieży. Z inicjatywy Kasy od 1929r. działała w żołyńskiej szkole Szkolna Kasa Oszczędności.
W 1935r. poszerzono teren działania Kasy o gromady Brzóza Stadnicka i Gwizdów, z przysiółkami Hołubówka i Przecznica.
Oceniając działalność Kasy Stefczyka w okresie międzywojennym należy stwierdzić, że dobrze służyła ona miejscowej ludności. Przychodziła z pomocą finansową wszystkim warstwom społecznym. Korzystali z niej rolnicy, rzemieślnicy, księża, lekarze. W 1939r. zrzeszała 965 członków. Przyświecał jej szczytny cel – najlepiej spuentowany przez jednego z członków Zarządu w 1929r.: „jesteśmy na to spółdzielnią, aby się ratować wzajemnie w potrzebie”.
Druga wojna światowa i okupacja hitlerowska pozbawiły żołyńską Kasę jej dorobku finansowego z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Mimo zakazów okupanta Kasa wypłacała przedwojenne wkłady i udzielała pożyczek na zakup najpilniejszych dóbr konsumpcyjnych. W tym okresie pełniła ona rolę ośrodka działań konspiracyjnych, a wielu jej działaczy było członkami ruchu oporu. Budynek Kasy był miejscem kontaktów i narad działaczy AK i BCh, punktem informacyjnym, służył za schronienie ludziom poszukiwanym przez Gestapo.
Powstanie Banku Spółdzielczego
Reaktywowanie działalności Kasy Stefczyka w Żołyni nastąpiło w 25.02.1946r. w niezwykle trudnych warunkach, gdyż okupacja hitlerowska zniszczyła nie tylko dorobek finansowy. W czasie działań wojennych zniszczony został także budynek Kasy. Dzięki ofiarności działaczy samorządowych odbudowano budynek i wznowiono pracę. Działalność pożyczkową rozpoczęto 8.02.1948r.
Nowy etap działalności Kasy rozpoczął się w 1950 roku, kiedy to nastąpiło połączenie Kasy Stefczyka w Żołyni z Kasą Stefczyka w Rakszawie. Przyjęta została nowa nazwa „Gminna Kasa Spółdzielcza w Żołyni”, a w roku 1597 „Kasa Spółdzielcza w Żołyni”.
W latach 1958 – 1974 dominowały kredyty na bieżącą produkcję rolną oraz na opłacenie usług kółek rolniczych. Kasa realizowała również kredyty związane z remontami i drobnym budownictwem. Propagowano i finansowano budowę takich obiektów jak silosy, gnojownie itp., przyczyniając się w ten sposób do wzrostu produkcji rolnej i modernizacji wsi.
Szczególny okres rozwoju działalności rozpoczął się od 1975 roku. Kasa Spółdzielcza w Żołyni została przekształcona w Bank Spółdzielczy w Żołyni. W nowych warunkach Bank stał się jedyną instytucją udzielającą kredytów dla indywidualnych gospodarstw rolnych, a sam kredyt pozwolił na unowocześnienie warunków produkcji rolnej.
W latach 1976 – 1980 Bank obsługiwał też teren gminy Białobrzegi za pośrednictwem swego oddziału, na bazie którego w 1981r. powstał samodzielny Bank Spółdzielczy w Białobrzegach.
W latach 80-tych aktywnie działali na rzecz Banku: Jan Babiarz, Kazimierz Ślimak, Jan Janusz, Ignacy Babiarz, Teofil Kątnik, Szymon Rogowski, Henryk Marcinek, Władysław Krzyżak, Tadeusz Opałka, Marcin Wal.
Nowy rozdział w działalności bankowej nastąpił w 1992r., kiedy to Bank podpisał umowę zrzeszeniową z Gospodarczym Bankiem Południowo – Zachodnim we Wrocławiu. Udział w zrzeszeniu poprawił bezpieczeństwo BS, zapewnił doradztwo i szkolenia pracowników w zakresie informatyki, ekonomii, prawa i wielu innych dziedzinach. GBPZ dostarczył do BS w Żołyni nowe procedury bankowe niezbędne w realiach gospodarki rynkowej.
Od drugiej połowy lat 90-tych do chwili obecnej trwa dynamiczny rozwój Banku Spółdzielczego w Żołyni. Utworzono placówki w Rakszawie, Czarnej, Giedlarowej i Leżajsku. Bank systematycznie rozszerza wachlarz oferowanych produktów i usług. Optymizmem napawa fakt, że systematycznie rośnie zaufanie klientów do Banku. Zarząd Banku będzie doskonalił obsługę swoich klientów, poszerzał gamę produktów bankowych a także rozważał możliwość utworzenia nowych placówek bankowych.